کشک گوسفندی(5 مرحله تولید کشک خوشمزه)
طرز تهیه کشک گوسفندی عشایر
کشک گوسفندی، محصولی خوشمزه و سالم، حاصل تلاش زنان عشایر در فرایندی چند مرحله‌ای است. زنان عشایر نقش محوری در زندگی طبیعی و سالم عشایری ایفا می‌کنند.
زنان عشایر نقش اصلی را در زندگی طبیعی و سالم عشایری دارند.
اولین مرحله تولید کشک گوسفندی: جمع آوری شیر و جوشاندن آن
هنگام غروب، با بازگشت گوسفندان و بزها، زنان با یاری اعضای خانواده، به دوشیدن شیر میش‌ها و بزها اقدام می‌کنند و آن را در ظروف مخصوص جمع‌آوری می‌کنند. بلافاصله پس از دوشیدن، شیر را از پارچه‌ای سفید و تمیز عبور می‌دهند تا ذرات خارجی آن جدا شده و کاملاً تمیز شود. سپس، بدون فوت وقت، شیر را برای جوشاندن روی آتش قرار می‌دهند.
زنان با کمک سایر اعضا خانواده،شیر میش ها و بزها را دوشیده و در ظروف مخصوصی جمع آوری می کنند.
بلافاصله بعد از دوشیدن گوسفندان شیر را از پارچه ای سفید و تمیز عبور داده تا ذرات خارجی از شیر جدا شود و کاملا تمیز شود،سپس بدون وقفه شیر را روی آتش گذاشته تا جوشانده شود.
دومین مرحله تولید کشک گوسفندی :تبدیل شیر به ماست
پس از کمی خنک شدن، برای مایه‌بندی شیر (تبدیل آن به ماست) مقداری ماست به آن اضافه می‌کنند. سپس روی ظرف را با گلیم یا پارچه ضخیمی می‌پوشانند تا فرایند تخمیر سرعت یافته و شیر به ماست تبدیل شود.
سومین مرحله تولید کشک گوسفندی: تبدیل ماست به دوغ و کره
صبح روز بعد، ماست‌ها را داخل مَشک (ظرفی سنتی ساخته‌شده از پوست گوسفند) می‌ریزند. مَشک باید تا حدود دو سوم با ماست پر شود و مابقی آن هوا باشد. سپس، مَشک را به سه‌پایه‌ای بلند از جنس چوب آویزان می‌کنیم. حدود یک ساعت طول میکشد تا با تکان دادن مداوم مَشک، کره از ماست جدا شده و دوغ به دست آید.
پس از جدا کردن کره از دوغ ،دوغ را در ظرفی بزرگ(دیگ) ریخته تا برای مراحل بعد ذخیره شود.
این فرایند 4الی 5 روز تکرار می شود تا دیگ به اندازه کافی پر از دوغ شود.
چهارمین مرحله برای تولید کشک گوسفندی :جوشاندن دوغ ها و تولید اِسپار
دیگ دوغ را با کمک سایر اعضا خانواده روی آتش گذاشته و حدود 5الی 6 ساعت دوغ در حال جوشیدن را با شپو (بوته هایی از گیاهان که جنس محکمی دارند(ارچن) را به چوبی صاف و بلند می بندند و مشابه جاروی رفتگران است) هم می زنند تا کاملا غلیظ شود.شپو از تولید کف و سر رفتن دوغ حین جوشیدن جلوگیری می کند.
بعد از آن که دوغ به اندازه کافی غلیظ شد(چسبیدن دوغ به شپو معیار خوبی است)،دیگ را از روی آتش برداشته تا محتویات آن سرد شود!
بعد از سرد شدن محتویات دیگ، کیسه ی سفید و تمیزی را از سه پایه چوبی آویزان کرده و محتویات دیگ را داخل کیسه ریخته تا آب اضافی از زیر کیسه نشت کند و خارج شود،دوسه روز زمان لازم است تا آب اضافی آن تقریبا به طور کامل خارج شود،در این مرحله به محتویات داخل گونی اِسپار گفته می شود.
(همچنین مایع خارج شده طی مراحلی به قره قروت(تلف) تبدیل می شود)
پنجمین مرحله برای تولید کشک گوسفندی: تبدیل اسپار به کشک
نوبت به تبدیل اسپار به کشک است.
روزی آفتابی و آرام بهترین زمان است تا زنان عشایر با کمک گرفتن از زنان همسایه،اسپار ها را جهت تبدیل به کشک آماده کنند!
زنان عشایر اسپارها را نمک زده و با دستان هنرمند خوداسپار را به صورت اشکالی کروی و یا ستاره ای درآورده و در سینی های مخصوص روی کوار (آلاچیق مخصوصی که از چوب و موی بز ساخته شده جهت خشک کردن کشک) گذاشته تا تابش آفتاب آن ها را خشک کند.
غروب ها قبل از تاریک شدن هوا باید کشک ها را جمع آوری کرده و صبح روز بعد مجددا روی کوار پهن کرده تا خشک شوند.
فرایند خشک کردن خشک ها چند روزی طول میکشد و در طول روز با زیر و رو کردن کشک ها به طور یکنواخت جریان هوا و آفتاب آنها را کاملا خشک می کند.
کشک حاصل به دلیل خشک بودن و نمک افزوده شده به آن در مرحله اسپار،ماندگاری طولانی دارد. و در صورت نگهداری در محیط مناسب(سرد و خشک) حتی بیش از دو سال ماندگاری دارد.
کشک خشک گوسفندی بی اُرگانیک حاصل زحمت عشایر دامنه کوه لاله زار و هزار می باشد.
